Με την πρώτη ματιά, το ορθογώνιο νησάκι
Por-Bajin, μοιάζει με ένα κάστρο ή φυλακή, αν και το μεγαλύτερο μέρος της κατασκευής έχει
καταρρεύσει. Αυτό όμως που παραμένει ακόμη ανεξήγητο, σχεδόν 100 χρόνια από τη στιγμή που ανακαλύφθηκε, είναι ο λόγος που κατασκευάστηκε αυτό το φρούριο, σε μία λίμνη στα βάθη της Σιβηρίας, σχεδόν πριν 1.300 χρόνια. Κανένας επιστήμονας δεν έχει μπορέσει μέχρι στιγμής να εξηγήσει τη δαιδαλώδη αυτή κατασκευή, ούτε να αποκρυπτογραφήσει τη χρησιμότητά του.
Η επιστημονική κοινότητα παραμένει διχασμένη. Αν και οι περισσότεροι ειδικοί επιμένουν ότι πρόκειται για ένα φρούριο που χρησιμοποιήθηκε ως μία φυλακή, υπάρχουν μερικοί που υποστηρίζουν ότι η συγκεκριμένη κατασκευή δεν ήταν κάτι άλλο παρά ένα μοναστήρι ή ακόμη και αστρονομικό παρατηρητήριο...
Το νησί - μυστήριο βρίσκεται στα νότια της Σιβηρίας, κοντά στα σύνορα με τη Μογγολία, περίπου 3.800 χιλιόμετρα μακρυά από τη Μόσχα.
Το "Por-Bajin", στη διάλεκτο των ντόπιων, σημαίνει "σπίτι από πηλό", κ νακαλύφθηκε το έτος 1891.
Οι έρευνες ειδικών αρχαιολόγων, το 2007, ανέδειξαν μερικά σημαντικά ευρήματα: Το κάστρο υπολογίζεται ότι κατασκευάστηκε περί το 800 π.Χ., αρκετά μακριά από άλλους οικισμούς ή πόλεις, αλλά και εντελώς αποκομμένο από όλους τους εμπορικούς δρόμους της εποχής.
Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν επίσης ίχνη από τοιχογραφίες αλλά και αποκαϊδια από γιγανταίες -ξύλινες- πύλες.
Το 2007, ο Βλάντιμιρ Πούτιν και ο Πρίγκιπας του Μονακό, Αλβέρτος επισκέφτηκαν την τοποθεσία. "¨Εχω πάει σε πολλά μέρη, έχω δει πολλά πράγματα, αλλά ποτέ δεν έχω δει κάτι τέτοιο", είχε δηλώσει ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν.
