Στη μάχη που έλαβε χώρα στον Σαγγάριο ποταμό τον Αύγουστο του 1921, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, αναφέρθηκε ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, απαντώντας στον Έλληνα Πρόεδρο Προκόπη Παυλόπουλο, που είχε δηλώσει ότι “θα κάνουμε αυτό που έπραξαν οι πρόγονοί μας”. Τι ακριβώς όμως έγινε στη συγκεκριμένη μάχη στην οποία αναφέρθηκε ο Ερντογάν;
Εκείνη την περίοδο, το Ελληνικό εκστρατευτικό Σώμα της Μικρασίας αριθμούσε 177.000 στρατιώτες, εκ των οποίων, την κρίσιμη ώρα του πολέμου, οι μάχιμοι ήταν 70.000. Οι υπόλοιποι είχαν “αποσπαστεί” σε άλλες υπηρεσίες.
Σε στρατιωτικό επίπεδο, η εκστρατεία στη Μικρασία μπορεί να χωριστεί σε δύο περιόδους. Την πρώτη περίοδο, όπου ο Στρατός φτάνει στη Σμύρνη και ξεκινάει τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην ευρύτερη περιοχή.
Η δεύτερη φάση ξεκινά σχεδόν μετά τις εκλογές του 1920, όπου το στράτευμα ευνουχίζεται. Την ίδια στιγμή, ο Μουσταφά Κεμάλ έχει ήδη δημιουργήσει στρατό, ενώ οι σύμμαχοι και κυρίως οι Γάλλοι, οι Ιταλοί και οι Σοβιετικοί συνάπτουν συμφωνίες μαζί του. Οι χειρισμοί της πολιτικής, αλλά και της στρατιωτικής ηγεσίας, υπήρξαν ερασιτεχνικοί. Σε διπλωματικό επίπεδο, η χώρα είναι ανύπαρκτη και ανίκανη πλέον να επιβάλει τη γνώμη και τις απόψεις της στην Ευρώπη, ενώ σε στρατιωτικό επίπεδο ο Κεμάλ έξυπνα παρασύρει το Ελληνικό στράτευμα στην αχανή ενδοχώρα.
Αυτό έχει δύο τεράστια οφέλη για τους Τούρκους:
α) οι γραμμές ανεφοδιασμού των Ελλήνων ανοίγουν επικίνδυνα, με αποτέλεσμα και οι βάσεις να είναι έρμαια στις επιθέσεις των ατάκτων στα μετόπισθεν, αλλά και το στράτευμα, που όλο προχωρούσε προς Ανατολάς, να εξαντλείται και να φθείρεται πριν τη μεγάλη μάχη έξω από την Άγκυρα.
β) Όσο ο Ελληνικός στρατός έφευγε από τα παράλια και προχωρούσε μέσα στην ενδοχώρα τόσο απομακρυνόταν από περιοχές με καθαρά ελληνικό και χριστιανικό στοιχείο. Πλέον, τα μέρη που διέσχιζε ήταν τουρκικά. Ο Κεμάλ το εκμεταλλεύτηκε και παρουσίαζε συνέχεια τον αγώνα τους ως απελευθερωτικό και αγώνα ανεξαρτησίας.
Η Ελληνική επίθεση στη μάχη του Σαγγάριου ξεκίνησε με 120.000 άνδρες, έχοντας απέναντί της 90.000 Τούρκους. Η μάχη αυτή διήρκεσε 16 ημέρες και εξάντλησε τον Ελληνικό στρατό, γιατί οι νεκροί για τους Έλληνες ήταν 18.000 και για τους Τούρκους 13.000 περίπου.
Από τις 10 Αυγούστου του 1921 άρχισε η προέλαση της Ελληνικής Στρατιάς και μέχρι τη 14 του ιδίου μήνα κατέλαβε την πρώτη αμυντική τοποθεσία των Τούρκων. Στη συνέχεια, ακολούθησε επίθεση κατά της δεύτερης αμυντικής τοποθεσίας, με πολύνεκρες μάχες και προσπάθεια από πλευράς Ελλήνων για διεύρυνση προγεφυρώματος ανατολικά του Σαγγαρίου, χωρίς όμως επιτυχή έκβαση.
Μετά την 23 Αυγούστου, η Στρατιά αποφάσισε να διακόψει τις επιθετικές επιχειρήσεις και να οργανωθεί αμυντικά. Από το πρωί της 28ης Αυγούστου αρχίζει η τουρκική αντεπίθεση, που οδηγεί σε απόσυρση των Ελληνικών δυνάμεων δυτικώς του ποταμού, ενώ αποκρούονται επί πέντε ημέρες επανειλημμένες τουρκικές επιθέσεις με σοβαρές απώλειες. Μέχρι την 4η Σεπτεμβρίου, ο Ελληνικός στρατός έφθασε αναδιπλούμενος ξανά στην τοποθεσία Εσκή Σεχίρ.
Οι Ελληνικές δυνάμεις μπορεί να νίκησαν στο πεδίο της μάχης, αλλά από τακτικής απόψεως βγήκαν χαμένοι, αφού δεν πέτυχαν την κατάληψη της Άγκυρας, ενώ παράλληλα τέθηκαν εκτός μάχης 23.000 στρατιώτες και αξιωματικοί, κενά τα οποία, ιδιαίτερα στους αξιωματικούς, δεν αναπληρώθηκαν ποτέ. Από τακτικής απόψεως, οι τουρκικές δυνάμεις υπό τη στιβαρή ηγεσία του Κεμάλ, ήταν οι νικήτριες.
